शौनकचा कट्टा..

आर्य  - वसंत पटवर्धन  प्रजासुखे सुखं राज्ञ:। प्रजनांच हिते हितम। नात्मप्रियं हितं राज्ञ: प्रजानां तु प्रियं हितम।। तस्मात नित्योतथीतो राजा कुर्यादर्थानुशासनम  अर्थस्य मुलमुत्थानम अनर्थस्य विपर्यय:  अनुथाने ध्रुवोनाशः                  या श्लोकात आर्य चाणक्याने राज्यकारभार आणि आदर्श राजाने कोणती तत्वे पाळत राज्यकारभार करावा याचे सार वर्णन केले आहे. राज्यकारभार, दुर्गव्यवहार, अर्थव्यवहार, गुप्तहेर यंत्रणा, युद्ध कल्पना, दंडनीती अशा अनेक राज्यव्यवहार संबंधी प्रश्नांवर अत्यंत उपयुक्त आणि मार्गदर्शनपर ग्रंथ आर्य चाणक्याने सिद्ध केला आहे. तो ग्रंथ, त्यातील सूचना आजही उपयोगात आणल्या जातात. राज्यव्यवहारासोबतच कंपनी व्यवस्थापनासकट अनेक क्षेत्रात चाणक्याचा हा ग्रंथ २५०० वर्षांनंतरही उपयुक्त ठरत आहे. युरोपीय इतिहासात अत्यंत तर्ककठोर, व्यवहारी असा विचार मांडणारा विचारवंत आहे तो मॅकिआव्हेली. पण तुलनाच करायची झाली तर निःसंशय चाणक्य कित्येक योजने पुढे आहे असे जाणवते. तो सर्वसामावेशक ग्रंथ म्हणजेच अर्थशास्त्र आणि त्य...

१९१७ महायुद्धाची भीषणता आणि उलटणारा  वेळ हाच कसा वैरी होतो याची कथा              दोन महायुद्ध. जगाच्या राजकारणाचे, समाजकारणाचे, अर्थकारणाचे पाट बदलणारे. पहिल्या महायुद्धाची कारणे शोधू तितकी कमी इतकी त्यात गुंतागुंत आहे. त्याच्या कारणांचा  वेध घेत गेलो तर युरोपच्या राजकारणात किमान १०० वर्षे मागे जावे लागते. जर्मनी, इटलीचे एकीकरण, वसाहतवादी स्पर्धा, बिस्मार्कचे राजकारण, महत्वाकांक्षा यातली प्रचंड गुंतागुंत ते सर्बियाचा राजपुत्र फ्रान्झ फर्डिनांडची हत्या हे तात्कालिक कारण असा मोठा पट त्यात आहे. जितका मोठा पट युद्धामागील कारणांचा आहे तितकाच मोठा पट प्रत्यक्ष युद्धाचा आहे. किंबहुना खूप कमी कालमर्यादेत प्रचंड उलथापालथ महायुद्ध काळात झाली आहे. पहिल्या महायुद्धा मागील कारणांची पार्श्वभूमी मोठी असली तरी दुसऱ्या महायुद्धामागे इतर कशाहीपेक्षा पहिले महायुद्ध हेच एक मोठे कारण होते. जगाचे पाट बदलणाऱ्या या घटनाक्रमांनी हॉलीवूडला अचाट, सुंदर युद्धपट करण्यासाठी हजारोंच्या संख्येत विषय आयते तयार करून ठेवले आहेत. त्यात चार्ली चॅप्...

I ndia i.e. Bharat. The constitution of Modern India starts with this phrase. What does it mean? Does it mean or does it define the geographical territory that is India? Certainly, yes. Does the Constitution of modern India defines what is Bharat or What is Bharatiyata? Certainly not.  Certain features, characteristics of Bharatiya Sabhayta are imbibed in the modern constitution but it dose not define the Bhartiya Sabhyata entirely. Then what does? Does the Bhagvad Gita, Ved, Vedanga, Upanishads, Purana, Aranyaka, Brahmnyaka define the Bharatiyta? yes.  These are the literary sources that define Bhartiyata. Is definition of Bharatiyata limited to these literary sources? Certainly not. There are multiple factors that define the Bharatiya Sabhyata. The Sindhu-Saraswati Civilization has given magnificent archeological wonders that define the initial stages of Sabhyata. It is now proven with scientific studies and excavations that human inhabitations were not limited to the ...

Written by a South Indian writer way back in 1960-61 in 'Hindu' Eminent thinker and writer Narhar Kurundkar has quoted this article in magnificent foreword i.e. a letter written to Author of 'Shriman Yogi' Ranjit Desai.  लेखक म्हणतो, 'शिवाजी हे महाराष्ट्रीयांचे दैवत आहे. त्याला परमेश्वरापेक्षा मोठा ठरवताना महाराष्ट्रीयांना थोडाही  संकोच  वाटणार नाही. मानवजातीच्या पाच हजार वर्षात एवढा मोठा राज्यकर्ता झाला नाही, ही कल्पना महाराष्ट्रीयांनाकेवळ  अल्पोक्तीची वाटते. या स्तुतीगीतात मी भागीदार होऊ इच्छित नाही. म्हणून मी, हा माणूस म्हणून किती मोठा होता, हे पाहण्याऐवजी, तो किती छोटा होता, हेच पाहू इच्छितो. या दृष्टीने पाहताना पहिली गोष्ट ध्यानात येते, ती म्हणजे, शिवाजीने एक राज्य निर्माण केले. सर्व भारतभर सगळी मिळून ज्ञात इतिहासातील घराणी ५०० तरी असतील. त्या सर्वांना निर्माते होते. त्यापैकी एक शिवाजी. पण ज्यांनी राज्य निर्माण केले, त्यांना राजकीय गोंधळामुळे राज्य स्थापन करण्याची संधी मिळाली. नालायक राजाच्या सुभेदारांनी केंद्र सत्तेचा दुबळेपणा पाहून स्वतंत्र व्हाव...